Almancada İsimler

Almancada isimler, yani Nomen, Substantive anlam yönünden somut Konkreta ve soyut Abstraka diye ikiye ayrılır ve oldukça önemi büyük bir konudur. İsimler, özel isim (Eigennamen) ve cins isim (Gattungsnamen) olmak üzere kendi aralarında ikiye ayrılmaktadır. Merak etmeyin hepsini basit ve sade dille anlatacağız.

Ayrıca yapıları açısından isimler, basit (einfach), bileşik (zusammengesetz) ve türemiş (abgeleitet) olmak üzere üç guruba ayrılır.

Almancada İsimler: Nomen

Almancada isimler konumuza hemen başlayalım o zaman. “İsim” (ad), canlıları, nesneleri, nesneleri, yerleri, fikirleri veya süreçleri adlandıran kelimelerdir. Örneğin erkek, kadın, Ronaldo. Ayrıca Almancada istisnasız her isim büyük harfle yazılır ve bu yüzden cümledeki ismin kelime manası bilinmese de kolayca tanınır.

Türkçeye göre Almancada isimler arasında bazı farklılıklar vardır. Almancada her isim için atanmış bir cinsiyet vardır yani artikel 🙂 . Üzücü ama evet “Cinsiyet ne alaka ya?” sizin gibi herkes bu cümleyi kullandı merak etmeyin. Almanca isimlerin cinsiyetinin, bahsettiği kişinin veya şeyin biyolojik cinsiyeti kast edilmediğinin bilinmesi önemlidir. Burada bir çeşit biyolojik cinsiyetten öte grametik cinsiyetten bahsedilir.

Almancada İsimler ve Cinsiyeti

Almancada görebileceğiniz her isim eril (MASCULINE), dişil (FEMININE) veya nötr (NEUTER) olmak üzere üç cinsiyetten birine atanmıştır. Bu durum her ismin sahip olması gereken “Artikel” kullanılarak sağlanır. Almancada isimler “Artikel” (tanımlık) denilen bazı eklerle birlikte kullanılmaktadır. Özellikle kelime çalışması yapılırken kesinlikle artikelleriyle beraber ezberlenmelidir.

Bir ismin eril mi, dişil mi veya nötr mü olduğunu genellikle tahmin edilemese de bazı ipuçlarıyla ismin cinsiyeti bulunabilir. Artikeller, Almancada doğru cümle kurmanın anahtarıdır desek yeridir.

Artikeller “der, die, das” olmak üzere üçe ayrılır. İsimlerdeki cinsiyet bu artikeller vasıtasıyla sağlanır. Tekrar hatırlatmakta fayda var; Dil bilgisel cinsiyet, isimleri sınıflandırmak için bir sistemdir ve ‘doğal’ cinsiyet ile aynı değildir ve nesneler de eril, dişil veya nötr cinsiyetli olabilir.

• Eril —> Der, Dişil —> Die, Nötr —> Das
• Eril: der Apfel, Dişil: die Blume, Nötr: das Auto

Dikkatinizi çekeceği üzere Almancada her isim büyük harfle başlar. Almancada isimlerin çoğulları ayrı bir konu olarak yazılacaktır. Şimdilik kısaca bahsedelim. Cinsiyet farklılıkları yalnızca tekil isimlerde geçerlidir. Çoğul isimlerin artikelleri istisnasız “die” olur.

• der Apfel —> die Äpfel, die Blume —> die Blumen, das Auto —> die Autos

Genel olarak Almancada her isme mutlaka artikel gelmeliyse de bazı durumlarda tercih edilmemektedir. Ancak Güney Almanya, Avusturya ve İsviçre’de isimlerden önce dahi artikel koymak oldukça yaygındır. Artikel kadınlar için “die” olur: Hallo, ich bin die Anna. (Selam, ben Anna.) Artikel erkekler için “der” olur: Bist du der Thomas? (Sen Tomas mısın?)

Gördüğünüz gibi kelimeleri ezberlerken artikelleriyle birlikte öğrenmek oldukça önemli. İlerleyen gramer konularında bu durumun önemini daha yakından tanıyacaksınız. O yüzden artikellerle ezber oldukça önemli. Bu konuda ciddiyetinizi elden bırakmamanızı tavsiye ederiz.

Almanca Artikel konu anlatımı ilgili detaylı anlatım ilgili konuda yapılmıştır, şimdilik Almancada isimlerin dil bilgisel kullanımlarına değineceğiz.

Nomen Deklination: İsim Çekimleri

Almancada çekim iki ana gruba ayrılır;

• Sıfat, artikel ve isimlerin çekimleri
• Fiillerin çekimleri

Birinci gruptakilerin çekimlerine Deklination denilirken ikinci gruptakilere ise Konjugation denilmektedir.

Biz konumuz gereği isimlerin çekimleri olan Deklination der Substantive‘i anlatacağız. Deklination der Substantive üç gruba ayrılır;

1. Kuvvetli çekim (Starke Deklination)
2. Zayıf çekim (Schwache Deklination)
3. Karışık çekim (Gemischte Deklination)

İsimlerin çekimleri yapılırken dört hal durumu söz konusudur; bu dört ismin hal durumuna detaylarıyla değinmeyeceğiz sadece isimlerle kullanılmasından ötürü bunları başlangıç olarak bilmenin ilerleyen konularda yardımı olacağını düşünüyoruz.

Hal Durumları	Örnek	Türkçedeki eşdeğer ekler
Nominativ Yalın hal	kadın	–
Akkusativ belirtme hali	kadını	-ı,-i,-u,-ü,-yı, -yi, -yu, -yü
Dativ yönelme hali	kadına	-a, -e, -ye, -ya
Genitiv tamlayan hali	kadının	-ın, -in, -un, -ün, -nın, -nin, -nun, -nün

Hal Durumları	Kişi	Nesne
Nominativ Yalın hal	wer kim	was ne
Akkusativ belirtme hali	wen kimi	was neyi
Dativ yönelme hali (e-hali)	wem kime	–
Genitiv (in-hali) tamlayan hali	wessen kimin	wessen neyin

Yukarıdaki sorularla da cümledeki hal durumu öğrenilebilir. Nominativ öğrenmek için yükleme kişiler için wer, nesneler için was sorusu sorulur. Bu soruya cevap veren öge yalın durumdadır. Akkusativ için benzer şekilde wen ya da was, Dativ için wem, Genitiv için wessen sorusu yükleme sorulur.

Şimdi gelelim Deklination der Substantive başlıklarını ayı ayrı incelemeye.

Kuvvetli çekim (Starke Deklination)

İsimlerin büyük çoğunluğu kuvvetli çekime göre çekimlenir. Aşağıdaki tabloda ismin dört haline göre kuvvetli çekim gösterilmiştir;

Hal durumları	der eril	die dişil	das nötr
Yalın Hal	der Freund	die Dame	das Haus
	ein Freund	eine Dame	ein Haus
İ Hali	den Freund	die Dame	das Haus
	einen Freund	eine Dame	ein Haus
E Hali	dem Freund	der Dame	dem Haus
	einem Freund	einer Dame	einem Haus
İn Hali	des Freundes	der Dame	des Hauses
	eines Freundes	einer Dame	eines Hauses

• Artikeli der ya da das olanlar Genitiv’de genel olarak tek heceli ise -es birden fazla heceliyse -s eki alır.
• -s, -x, -z, -tz ile biten isimler Genitiv’de -es eki alır.
• Özel isimlerde Genitiv isme -s eki getirilerek tamlayan durumu yapılır.

Zayıf çekim (Schwache Deklination)

Sayıları kuvvetli çekime göre oldukça azdır. Ayrıca bu kategorideki isimlerin çoğunlukla der artikeline sahiptir. Özellikle -and, -ant, -ent, -ist gibi eklerle biten isimler bu kategoridedir. Bu tür kelimeler sözlüklerde yanında parantez içinde -n veya -en eki belirtilerek verilir. Mensch (-en)

Karışık çekim (Gemischte Deklination)

Sayıca oldukça az olan bu kategorideki isimler hem kuvvetli hem de zayıf çekilir. Artikelleri der ya da das olur.

Kısa bir özetleme yapmak gerekirse;

# Artikeli der olup da çoğul hali -en veya -n eki ile biten isimler İsmin e-halinde (Dativ) yalın halde çoğulunda aldığı eki (-en) alır.

Yalın Hal	Çoğul Yalın Hal	E-Hali	Çoğul E-Hali
der Soldat	die Soldaten	dem Soldaten	den Soldaten

# İsmin E-hali (Dativ) çoğul halinde -n veya -s ile biten isimler hariç, -r, -e gibi sonları olan isimler e-hali çoğulunda -n eki alır.

Yalın Hal	Çoğul Yalın Hal	E-Hali	Çoğul E-Hali
das Kind	die Kinder	dem Kind	den Kindern
das Auto	die Autos	dem Auto	den Autos

# Zayıf eril olarak adlandırılan bazı isimler (genel olarak and, – ant, – aph, – arch, – at, – ent, -et, – ist, – krat, – log, – nom, – on ekleriyle biten isimler) ismin yalın hali (Nominativ) hariç tekil ve çoğul halde –n veya –en eki alırlar;

Hal	Tekil	Çoğul
Nominativ	der Junge	die Jungen
Akkusativ	den Jungen	die Jungen
Dativ	dem Jungen	den Jungen
Genitiv	des Jungen	der Jungen

# artikeli der ve das olan isimler ismin in halinde –s veya –es eki alırlar;

Yalın Hal	İn-Hali
das Fenster	des Fensters

# Daha çok eski Almancada, düzenli eril ve nötr isimler, özellikle tek heceli olanlar ismin e-halinde (Dativ) –e eki eklenir. Ancak -e eki eklenmese de yanlış olmayacaktır. Daha çok yazılı ifadelerde bu durum kullanılsa da günümüzde bu ifade pek kullanılmamaktadır.

Almanca İsimlerde Cinsiyetler

Maskulin (Erkek) İsimler

• Erkek cinsiyetli isimlerin artikeli “der” dir
• Genel olarak şu kategorideki kelimeler erkek cinsiyet alır:
• Erkek cinsiyetli varlıklar (der Mann, der Vater)
• Yılın ayları (der Januar, der Februar)
• Mevsimler (der Sommer, der Winter)
• Haftanın günleri (der Montag, der Dienstag)
• Yönler (der Norden, der Süden)
• Alkollü içecekler (der Wein, der Whiskey)
• -er, -el, -en, -ling ile biten kelimeler (der Computer, der Schlüssel)

Feminin (Dişi) İsimler

• Dişi cinsiyetli isimlerin artikeli “die” dir
• Genel olarak şu kategorideki kelimeler dişi cinsiyet alır:
• Dişi cinsiyetli varlıklar (die Frau, die Mutter)
• Ağaç isimleri (die Eiche, die Tanne)
• Çiçek isimleri (die Rose, die Tulpe)
• Sayılar (die Eins, die Zwei)
• -ung, -heit, -keit, -schaft, -ion ile biten kelimeler (die Zeitung, die Freiheit)
• -e ile biten kelimelerin çoğu (die Lampe, die Tasche)

Neutrum (Cinsiyetsiz) İsimler

• Cinsiyetsiz isimlerin artikeli “das” dır
• Genel olarak şu kategorideki kelimeler nötr cinsiyet alır:
• Küçültme ekleri -chen ve -lein ile biten kelimeler (das Mädchen, das Büchlein)
• Renkler isim olarak kullanıldığında (das Rot, das Blau)
• Diller ve metaller (das Deutsch, das Gold)
• Coğrafi isimler, şehir ve ülke isimleri (das Berlin, das Deutschland)
• Fiil kökenli isimler (das Essen, das Trinken)
• Çoğu yavru hayvan isimleri (das Kalb, das Lamm)

Önemli Notlar

• İsimlerin cinsiyeti mantıksal bir kurala dayanmaz, ezberlenmesi gerekir
• Bazı isimler birden fazla cinsiyete sahip olabilir ve anlamları değişebilir (der Band/das Band)
• Bileşik isimlerde son kelimenin cinsiyeti esas alınır (die Haustür = das Haus + die Tür)
• Yabancı kökenli kelimelerde genellikle orijinal dilindeki cinsiyet korunur

Bu kurallar genel bir çerçeve sunar ancak her zaman istisnalar olabileceğini unutmamak gerekir. İsimlerin cinsiyetlerini öğrenirken artikelleriyle birlikte ezberlemek en sağlıklı yöntemdir.

İşte Almancada İsimlerin Büyük Harfle Yazılması konusunun detaylı açıklaması:

Almanca İsimlerde Büyük Harf Kullanımı

Temel Kural:
Almancada tüm isimler, isim görevi gören kelimeler ve isimleşmiş diğer kelimeler büyük harfle başlar. Bu, Almancanın en karakteristik özelliklerinden biridir.

İsimlerde Büyük Harf Kullanımı Gereken Durumlar:

Somut İsimler:

• Eşya isimleri (der Tisch – masa, die Lampe – lamba)
• Canlı varlık isimleri (der Hund – köpek, die Katze – kedi)
• Yapı isimleri (das Haus – ev, die Schule – okul)

Soyut İsimler:

• Duygular (die Liebe – aşk, die Freude – sevinç)
• Kavramlar (die Freiheit – özgürlük, der Frieden – barış)
• Düşünceler (die Idee – fikir, der Gedanke – düşünce)

İsimleşmiş Sıfatlar:

• der Alte – yaşlı (adam)
• die Kleine – küçük (kız)
• das Gute – iyi (olan şey)

İsimleşmiş Fiiller:

• das Lesen – okuma
• das Schreiben – yazma
• das Leben – yaşam

Almanca Özel İsimler ve Yazılışları:

Kişi İsimleri:

• Ad ve soyadlar (Hans Schmidt)
• Lakaplar ve unvanlar (der Kaiser Wilhelm)
• Mitolojik varlıklar (der Zeus)

Coğrafi İsimler:

• Ülke isimleri (Deutschland)
• Şehir isimleri (Berlin)
• Dağ, nehir, göl isimleri (die Alpen, der Rhein)

Kurum ve Kuruluş İsimleri:

• Şirket isimleri (die Deutsche Bank)
• Okul isimleri (die Humboldt-Universität)
• Resmi kurumlar (das Rathaus)

Özel Durumlar:

Bileşik İsimler:

• Her kelime büyük harfle başlar (das Schwarzbrot)
• Tire ile ayrılan bileşik isimlerde her kelime büyük harfle başlar (der Nord-Ostsee-Kanal)

İsim + Fiil Kombinasyonları:

• Auto fahren (araba sürmek) – burada sadece Auto büyük yazılır
• Rad fahren (bisiklet sürmek) – burada sadece Rad büyük yazılır

Büyük Harf Kullanılmayan Durumlar:

• Fiiller (außer wenn sie als Nomen verwendet werden)
• Sıfatlar (außer wenn sie als Nomen verwendet werden)
• Zamirler (ich, du, er, sie, es)
• Edatlar (in, auf, unter)
• Bağlaçlar (und, oder, aber)

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Cümle başında her kelime büyük harfle başlar
• Başlıklarda her önemli kelime büyük harfle başlar
• Hitap şekillerinde kullanılan “Sie” ve “Ihr” zamirleri saygı ifadesi olarak büyük harfle yazılır
• Tarihlerde ay isimleri büyük harfle yazılır
• Milliyeti belirten sıfatlar küçük harfle yazılır (deutsch, englisch) ancak isim olarak kullanıldıklarında büyük harfle yazılır (der Deutsche, die Engländerin)

Bu kuralları öğrenmek ve uygulamak, Almanca yazım kurallarına hakim olmak için çok önemlidir.

Almanca İsim Tamlamaları

Almancada isim tamlamaları, birden fazla kelimenin bir araya gelerek yeni bir anlam oluşturduğu yapılardır. Bu tamlamalar, genellikle iki veya daha fazla ismin birleşmesiyle oluşur ve Almancada oldukça yaygındır.

Sıfat Tamlamaları

Sıfat tamlamaları, bir sıfatın bir ismi nitelediği yapılardır. Sıfatlar, ismin önünde yer alır ve ismin cinsiyetine, sayısına ve haline göre çekimlenir.

Örnekler:

• der große Hund (büyük köpek)
• die schöne Blume (güzel çiçek)
• das alte Haus (eski ev)

Sıfatlar, ismin belirli veya belirsiz artikel almasına göre farklı çekimlenir. Bu nedenle, sıfat çekim kurallarını iyi bilmek önemlidir.

İsim + İsim Tamlamaları

İsim + isim tamlamaları, iki ismin birleşerek yeni bir anlam oluşturduğu yapılardır. Bu tür tamlamalarda, genellikle ikinci isim ana anlamı taşır ve birinci isim onu niteleyerek daha spesifik bir anlam kazandırır.

Örnekler:

• der Apfelbaum (elma ağacı) – “Apfel” (elma) + “Baum” (ağaç)
• die Haustür (ev kapısı) – “Haus” (ev) + “Tür” (kapı)
• das Kinderbuch (çocuk kitabı) – “Kinder” (çocuklar) + “Buch” (kitap)

Bu tür tamlamalarda, genellikle birinci isim yalın halde kalırken, ikinci isim ana anlamı taşır ve cinsiyetine göre artikel alır.

Bileşik İsimler

Bileşik isimler, iki veya daha fazla kelimenin birleşerek tek bir kelime oluşturduğu yapılardır. Almancada bileşik isimler oldukça yaygındır ve genellikle tire kullanılmadan yazılır.

Örnekler:

• der Kühlschrank (buzdolabı) – “kühl” (soğuk) + “Schrank” (dolap)
• die Sonnenbrille (güneş gözlüğü) – “Sonne” (güneş) + “Brille” (gözlük)
• das Fußballspiel (futbol maçı) – “Fußball” (futbol) + “Spiel” (oyun)

Bileşik isimlerde, son kelimenin cinsiyeti ve artikeli esas alınır. Bu nedenle, bileşik isimlerin cinsiyetini belirlerken son kelimeye dikkat etmek gerekir.

İsim Tamlamalarında Çekim

İsim tamlamalarında, tamlamanın tamamı cümledeki yerine göre çekimlenir. Bu, özellikle sıfat tamlamalarında önemlidir, çünkü sıfatlar ismin cinsiyetine, sayısına ve haline göre çekimlenir.

Örnek:

• mit dem großen Hund (büyük köpekle) – burada “großen” sıfatı, “Hund” isminin dativ halinde olmasına göre çekimlenmiştir.

Almancada isim tamlamaları, dilin zenginliğini ve esnekliğini gösteren önemli bir yapıdır. Bu yapıları doğru kullanmak, Almanca dil becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır.