Almanca İsimler
Almanca İsimler: Almanca dilinde isimler, cümlenin yapı taşlarından biridir ve farklı cümle yapılarında önemli roller üstlenirler. Almanca’da isimler cinsiyete (maskülen, feminin, nötr) ve çoğul hallerine göre değişebilirler. Her isim, belirli bir cinsiyet kategorisine aittir ve bu durum, Almanca’da isim tamlamaları, sıfatlar ve belirli artikellerle birlikte kullanıldıklarında değişiklik gösterir.
Almanca isimlerin dört farklı durumu (Nominativ, Akkusativ, Dativ, Genitiv) vardır ve her durum, ismin cümlenin içindeki işlevine bağlı olarak kullanılır. Örneğin, Nominativ durumu genellikle cümlenin öznesini belirtirken, Akkusativ durumu genellikle nesne olarak kullanılır.
Almanca isimler aynı zamanda belirli ve belirsiz makalelerle birlikte gelirler. “Der”, “die” ve “das” belirli makalelerken, “ein” ve “eine” ise belirsiz makalelerdir ve isimlerin cinsiyetine ve durumuna göre değişiklik gösterebilirler.
İsimlerin bu çeşitliliği ve durumları, dilin yapısını ve cümlelerin doğru kurulmasını sağlar. Almanca isimlerin bu özelliklerini anlamak, dilin temel yapı taşlarını öğrenirken önemli bir adımdır.
Dil bilgisi tabiriyle isim; canlı, cansız bütün varlıkları ve kavramları karşılayan, onları ifade etmemizi sağlayan kelimelerdir. Almanca isimler bazı farklı kullanım özelliklerine sahip olsa da benzer bir görevi anlatmak için kullanılır.
Almanca İsimler (Nomen)
İsimler sayesinde kavramları, varlıkları tanıyabilmemiz, tanıtabilmemiz ve onları birbirlerinden ayırabilmemiz mümkün olmuştur. Sahip olduğu özelliklerden ötürü isimler çeşitli alt kategorilerde incelenir. Bakınız:
- İsim (Nomen, Substantive)
- varlıkların oluşlarına göre
- somut isim (Konkreta) ➡️ Örnek: Tisch (masa)
- soyut isim (Abstrakta) ➡️ Örnek: Liebe (aşk)
- varlıkların verilişine göre
- özel isim (Eigenname) ➡️ Örnek: Berlin, Einstein
- cins isim (Gattungsname) ➡️ Örnek: Stadt (şehir)
- varlıkların sayılarına göre
- tekil isim (Singular) ➡️ Örnek: Buch (kitap)
- çoğul isim (Plural) ➡️ Örnek: Bücher (kitaplar)
- topluluk ismi (Kollektivum) ➡️ Örnek: Wald (orman)
- yapılarına göre isimler
- basit isim (Simplex) ➡️ Örnek: Haus (ev)
- bileşik isim (Komposita) ➡️ Örnek: Wochenende (hafta sonu)
- türemiş (Derivate) ➡️ Örnek: Lesbarkeit (okunabilirlik)
- varlıkların oluşlarına göre
Her ne kadar Türkçe ile büyük benzerlik gösterse de Almancada isimler birtakım nevi şahsına münhasır özelliklere de sahiptir. Türkçeden farklı olarak Almancada istisnasız her isim, cümlenin neresinde olursa olsun büyük harfle yazılır ve bu yüzden bir cümleyi oluşturan kelimelerden hangisinin isim olduğu anlamı bilinmese dahi kolayca tespit edilebilir.
İki dil arasındaki farklılıklardan belki de en büyüğü ise Almancada her isim için atanmış bir dil bilgisel cinsiyeti olmasıdır. Evet! Cinsiyet ve “Cinsiyet ne alaka ya?” Dediğinizi duyar gibiyim. Her şeyden önce, Almanca isimlerin cinsiyetinin olması ile, bahsettiği kişinin veya şeyin biyolojik cinsiyeti kast edilmediğini vurgulamak istiyorum. Zira burada, her ne kadar bağlantılı olsa da bir çeşit biyolojik cinsiyetten öte dil bilgisel bir cinsiyetten bahsedilmektedir.
Almanca İsimlerin Cinsiyeti
Almancadaki her bir isim; eril (masculine), dişil (feminine) veya nötr (neuter) olmak üzere üç cinsiyetten birine atanmıştır ve bu atama işlemi “Artikel” vasıtasıyla sağlanır.
Dolayısıyla her bir ismin dil bilgisel cinsiyetini gösteren bir artikeli vardır. Bundan dolayı kelime çalışması yaparken öğreneceğiniz isimleri kesinlikle artikelleriyle beraber ezberlemeniz tavsiye edilir. Zira ileri gramer konularında doğru artikeli bilmek oldukça önemli olacaktır.
O halde artikellerden devam edelim. Almancada artikeller, “der”, “die” ve “das” olmak üzere üçe ayrılır ve isimlerdeki cinsiyeti anlatan “erillik”, “dişillik” ve “nötrlük” bu artikeller vasıtasıyla sağlanır.
Tekrar hatırlatmak istiyorum; dil bilgisel cinsiyet, isimleri sınıflandırmak için bir sistemdir ve “doğal” cinsiyet ile aynı şey değildir. Dolayısıyla Almancada her bir isim “eril”, “dişil” veya “nötr” cinsiyetten birini alır.
Sıra geldi “Peki, hangi cinsiyet hangi artikel tarafından temsil ediliyor?” sorusunu cevaplamaya. Aşağıdaki tablo bu soruya ziyadesiyle yanıt verecektir. Bakınız:
| Eril | ➡️ | der |
| Dişil | ➡️ | die |
| Nötr | ➡️ | das |
Almancada İsimler ve Cinsiyeti
- Eril ➡️ der Apfel (elma), der Mann (adam)
- Dişil ➡️ die Blume (çiçek), die Frau (kadın)
- Nötr ➡️ das Auto (araba), das Kind (çocuk)
Yukarıdaki örnekleri incelediğinizde, dil bilgisel cinsiyetin, biyolojik cinsiyetten çok daha geniş bir kapsama sahip olduğu görülmektedir.
❗ Bu arada Almancada isimlerin çoğul halleri ayrı bir konu olarak detaylıca anlatılmıştır. Şimdilik kısa bir bilgilendirme yapmakla yetineceğiz. Almancada cinsiyet farklılıkları yalnızca tekil isimlerde geçerlidir. Yani, tekil halde isimlerin artikeli her ne olursa olsun çoğul hallerinde istisnasız “die” olur.
| Tekil | ➡️ | Çoğul |
|---|---|---|
| Eril (der) | ➡️ | die |
| Dişil (die) | ➡️ | die |
| Nötr (das) | ➡️ | die |
Almancada İsimler ve Cinsiyeti
- der Apfel (elma) ➡️ die Äpfel (elmalar)
- die Blume (çiçek) ➡️ die Blumen (çiçekler)
- das Auto (araba) ➡️ die Autos (arabalar)
Yaptığım araştırmalar sonucunda neden çoğul artikel olarak “die” tercih edilmiş sorusuna bulabildiğim cevap ise, dişilerin üreme yapan taraf olduğundan çoğula atıf yapabilmek adına “der” veya “das” yerine “die” tercih edildiğidir. Tabii bu ne kadar doğru orası tartışılır.
❗ Genel olarak Almancada her ismin bir artikeli olsa da, bazı durumlarda bunu kullanmak tercih edilmemektedir.
Almancada şahıs isimlerinin artikelleri kullanılmaz. Ancak, “Güney Almanya”, “Avusturya” ve “İsviçre” gibi bölgelerde özel isimlerden önce bile artikel kullanımı görülmektedir.
- Kadınlar için “die” kullanılır:
- 🇩🇪 Hallo, ich bin die Anna.
- 🇹🇷 Selam, ben Anna.
- Erkekler için “der” kullanılır:
- 🇩🇪 Bist du der Thomas?
- 🇹🇷 Sen Tomas mısın?
❗ “Peki, sözlükte Almanca bir kelimeyi ararken isimleri nasıl görebiliriz?” Aslında kullandığım çeşitli sözlüklerde Almanca isimlerin farklı şekillerde yazıldığına şahit oldum ve kafa karışıklığı yaşatmaması adına bunları derledim:
| der | ➡️ | m | r |
| die | ➡️ | f | e |
| das | ➡️ | n | s |
- m= maskulin (männlich)
- f= feminin (weiblich)
- n= neutral (sächlich)
- r= der, e= die, s= das
Gördüğünüz gibi kelimeleri ezberlerken artikelleriyle birlikte öğrenmek oldukça önemli. İlerleyen gramer konularında bu durumun önemini daha yakından fark edeceksiniz.
Umarım sunulan bilgiler hem yararlı olmuş hem de anlaşılır bir şekilde ifade edilmiştir. Herhangi bir noktada belirsizlik yaşarsanız, bir hata bulduğunuzu düşünürseniz, bir kelimenin yanlış yazıldığını fark ederseniz, lütfen yorum yaparak bunu belirtiniz. Zira ne kadar dikkatli hazırlanmış olursa olsun, hataların yapılabildiğini fark edebiliyoruz. Görüşleriniz ve katkılarınız, bu tür hataları düzeltmemiz için büyük önem taşıyor. İyi çalışmalar dilerim. ❤️
